De laatste weken ging Het Ventiel de artistieke toer op. En “artistiek” staat even ver van je blogkladder af als de relativiteitstheorie van enen Albert Einstein. Deelgenoot mogen worden van de opbouw, totstandkoming, ontwikkeling, groei en opvoering van een toneelvoorstelling was een compleet nieuwe, maar uiterst aangename ervaring voor mij. Het toneelstuk, met als begrijpende titel “De loteling” was, en is, een coöperatie van Het Bataljong, een theatercollectief uit Kortrijk en mensen, partners en buddy’s van Het Ventiel.
Bataljon of bataljong : beide gespecialiseerd.
Om Het Bataljong kort voor te stellen citeer ik uit hun website ( www.hetbataljong.be ) : “ Wij zijn een compagnie van jonge theatermakers en spelers, opgericht in 2015 en gevestigd in Kortrijk. Onze compagnie bestaat uit een groep twintigers die staan te popelen om te maken en te spelen. Zij worden hierbij geflankeerd door verscheidene mensen met professionele ervaring op gebied van theater.” Uit hun visie onthoud ik vooral : “ de baas ben je zelf, als je daarvoor kiest.” Dat deze visie als een maatpak paste bij Het Ventiel bleek uit de aangename samenwerking tussen beide organisaties, en mondde uit in een schitterend toneelstuk en aangrijpend mooie opvoeringen. En van deze edelaardige, manmoedige samenwerking, van deze mooie symbiose mocht je blogkladder trotse getuige zijn. Met haast kinderlijke verwondering keek ik hoe de veel en kort opeenvolgende, soms lange, repetities van, voor mij, ongestructureerde chaos evolueerden naar een duidelijk gestructureerd, overzichtelijk toneelstuk. Hoe regisseur Hilde rust en bedaardheid en samen met schrijver Arne overzicht en harmonie bewaarde, straalde af op de acteurs. De Bataljong-mensen zijn dat gewoon, dat zag zelfs je blogkladder als leek, dat een stuk zo evolueert; en de Ventieltjes pasten zich wonderwel zéér snel aan. Aanpassen is niet sterk genoeg als woord, transformeren, dat deden de Ventieltjes. Van nerveuze, onzekere toneelspelers zag ik de Ventieltjes gaandeweg veranderen in toegewijde, dynamische, bezielde, enthousiaste, gewetensvolle, begeesterde en bij wijlen vurige acteurs. Je blogkladder deed zijn best om zich haast onzichtbaar te maken om deze metamorfose niet te beïnvloeden en er zo weinig mogelijk van te missen. Van enigszins aarzelende uitbeelders werden de Ventieltjes tonelisten, toneelspelers, eerst onder de vleugels van de ervaren mensen van Het Bataljong maar stap-en trapsgewijs kwamen ze vanonder de Bataljong vleugels vandaan om ronduit ongeveinsd, onverbloemd en onverschrokken hun rol op te nemen in het stuk.
Onweer in je hoofd
De geluid-en lichteffecten groeiden en ontplooiden zich in de loop van de repetities, ze versterkten en ondersteunden het stuk, zodat De Loteling als het ware door deze licht-en geluidsdynamiek een extra stootkracht kreeg, een soort super-schwung van hoog niveau, de toeschouwer kreeg door deze effecten een extra inzicht mee in de ziekte. En deze laatste zin kon ik enkel neerpennen door mijn eigen onwetendheid. Over onwetendheid hebben we het vroeger al gehad, maar nu werd ik er zelf mee geconfronteerd. Tijdens de repetities stoorden die luide geluiden en de felle flitsen me mateloos, zelfs tot een punt dat ik even bij Pico, onverzettelijke rots in de branding, ging informeren of de installatie wel goed was afgesteld. Pico, als ze al verbaasd was door mijn, misschien wel domme, vraag; liet hier niets merken en antwoordde in haar zo eigen onbevangen stijl : “ maar Marc dat zijn indrukken die de deelnemers doormaken, gewaarworden en zien. Hun hersenen sturen dat.” WTF?* Hoewel ik al méér dan drie mooie jaren buddy ben bij Het Ventiel ontgaan er me blijkbaar toch héél wat, niet onbelangrijke, punten van deze vreselijke ziekte. Hoe beschadigend de eiwitafzettingen in de hersenen zijn kunnen we ons als buitenstaander haast niet voorstellen, laat staan weten. Of de doorsnee toneelbezoeker van De Loteling die heeft meegekregen en zo heeft geïnterpreteerd en tot de juiste slotsom is gekomen, weet ik niet maar de boodschap werd alleszins duidelijk hoor- en zichtbaar meegegeven. Eén ding is zeker : door De Loteling kwam de problematiek, de kerngedachte omtrent Jongdementie zelfs bij de meest suffe, onwetende en onkundige toeschouwer duidelijk over.
De Loteling transponeert niet alleen een boodschap, het stuk is een beauty. Een kunstwerk wordt door onze hersenen vooral als schoon, als een schoonheid geregistreerd of ervaren, als er symmetrie in het werk aanwezig is, maar dan voorzien met een soort “tache de beauté“ die voor een soort onvolkomenheid zorgt en de symmetrie dus niet tot een perfect volmaakt beeld boetseert. Zo’n beetje als Julia Roberts die ik altijd al een mooie vrouw heb gevonden, hoewel er iets imperfect aan haar gezicht lijkt. Of Sandra Bullock, drie jaar ouder dan Julia en vijf jaar jonger dan je blogkladder. Zelfs al trekken hun filmen op minder dan niets; ik blijf kijken. Kwestie van doorbijten op de symmetrie die mijn hersenen bewerkt zeker? De loteling opende, na een flitsend beeld- en geluidsintro, met een opbouw-organisatie van de Ventieltjes uiterst links en rechts op scene, op stoelen gezeten en tegenover mekaar. Deelnemers, partners, mantelzorgers en buddy’s dooreen, wat de toeschouwer al tot een “wie is wie” raadsel dirigeerde. Symmetrie dus. Middelerwijl ( een oud maar correct woord ) loopt een lelijke vlek ( Alzheimer voorstellend) als een lastig kankergezwel tussen de Ventieltjes door en laat pingpongballen botsen. Alhoewel de acteur die Alzheimer speelt een zéér vriendelijk en beminnelijk man is, en daarenboven een puik acteur, werd je als toeschouwer kwaad op hem. Zo een beetje als in de film waar een acteur “de slechterik” speelt. De film-of toneelspeler mag dan nog zo beminnelijk zijn in zijn leven naast de bühne of film, je blijft hem eigenlijk als toeschouwer een beetje als de booswicht zien, tegen beter weten in. De vernuftigheid van het stuk bleek ook op het einde : het duurde een tijdje alvorens het publiek doorhad dat het gedaan was en een oorverdovend applaus de staande ovatie kon inluidden.
Kunst
Kunstenaars houden de wereld een spiegel voor, zo wordt gezegd. Wel mensen van het Bataljong, ( acteurs, schrijvers, regisseurs en technici en daarom niet noodzakelijk in die volgorde) jullie zijn ware kunstenaars. Een organisatie die een dergelijk stuk uit zijn mouw kan schudden waar de toeschouwer de onmiddellijke pracht van kan zien en daarnaast nog een diepzinnige, onderliggende boodschap van een haast wiskundige schoonheid voor de meer intellectuele toeschouwer kan meegeven daar heb ik, eenvoudige blogkladder, woorden van lof en ere voor tekort. De bakermat van het toneel, het oude Griekenland, zou jullie destijds met stellige zekerheid samen met de Ventieltjes een panegyriek hebben gegeven; een formele publieke toespraak uitgesproken ter meerdere eer en glorie van personen of objecten. Ach, misschien telt een geschreven tekst ook. En deze blog is publiek. Bij deze. Hopelijk merkt iemand van de leidende toneelfiguren ( en ik heb het niet over de Belgische politiek hé voor alle duidelijkheid, hoewel misschien herbekijken ze dan de cultuursubsidies…) in ons land jullie op. Zo à la Nell Gwynn.
Nen Sjarel is genen Albert, alhoewel….
We zitten met Nell in Engeland, 17e eeuw. Charles II ( 1630-1685) is er koning en de passie die Charelke met buitengewoon actief sjarelke ( zijn opvoedster ontmaagde hem al op jonge leeftijd) niet bij zijn echtgenote vond ( ze aten en sliepen zelden samen) zocht hij bij zijn, talrijke, minnaressen. Dat dit huwelijk kinderloos bleef kan je dus niet als een medisch probleem omschrijven. En neen, de naam van zijn “kweene” was niet Fabiola maar Catharina, en was geen Spaanse maar een Portugese. Hoewel Katrientje meer miskramen dan Fabiola had, zo schijnt. Charles II zijn talloze relaties resulteerden in wel veertien buitenechtelijke kinderen bij zeven verschillende moeders. Onzen Albert II is daar maar een bescheiden “scheefpoeperke” tegen, en “bescheiden” slaat hier vooral op het resultaat, zijnde het aantal buitenechtelijke kinderen, niet op het werkwoord van het substantief “ scheefpoeperke”! Eén verschil had Charles wel met Albert : hij erkende héél wat van zijn buitenechtelijke kinderen.
Eén van Charelkes , en bijna had ik “betere” geschreven maar dat kan ik onmogelijk weten, alleen vermoeden, geprefereerde minnaressen was de bovengenoemde Nell Gwynn (1650-1687). Nelleke bouwde een flitsende blitzcarrière op en wel vanuit het theater. Op eigen kracht dan nog, Charley had het, voorlopig, druk met andere besognes, een kasteelke opkalefateren, maar daarover straks meer. Nell dus. In die tijd ( en ik wil niet bijbels klinken….) was het de gewoonte dat meisjes gedurende de toneelvoorstellingen sinaasappelen te koop aanboden. Onder die meisjes was er één die zich van de anderen onderscheidde door haar bekoorlijk uiterlijk en verbluffende slagvaardigheid in de omgang met, zoals dat in die tijd heette, galante heren. We moeten het in de geschiedenis niet te ver zoeken, beste lezer, het kan ook zijn dat ze gewoonweg grotere appelsienen had dan haar collega’s. Begrijpe wie wil.
Piepen is niet altijd een geluid.
Eén van de leidende figuren in de Engelse toneelwereld had het temperament en de vruchten van het sinaasappelmeisje opgemerkt. Of het in die volgorde was kon ik niet terugvinden, maar het kan best geweest zijn dat hij eerst de vruchten en dan het temperament opmerkte, een soort “# Me Too” avant la lettre. In elk geval werd Nell Gwynn een briljante komediespeelster. Hoe we dit weten beste lezer? Wel, een brits ambtenaar, nog enen van vóór de Brexit, Samuel Pepys (uitspraak Pieps), (1633-1703) hield dagboeken bij en zo weten we heel wat van belangrijke gebeurtenissen in en om het Londen van de 17e eeuw. En deze Pepys ging af en toe piepen bij Nell in de kleedkamer; voor alle zekerheid ging mevrouw Pepys meepiepen, zo blijkt uit de dagboeken. Samuel Pieperke werd een warme, op het hete af, bewonderaar van Nell en spoedig evolueerde Nelleke van delleke tot gunsteling van het Londens publiek. Door haar schalkse en kokette maniertjes duurde het niet lang of Charles II had haar in en, vooral op, zijn vizier. Zij was negentien, hij negenendertig en het werd zomer. Liefde dus.
Klein Duits huisje : ein Hauslein.
Charelke was ondertussen druk bezig geweest een vervallen kasteeltje weer bewoonbaar te laten maken. Het kasteel van Windsor kent vrijwel iedereen. Al sinds de twaalfde eeuw in het bezit van het Engels koningshuis ( en nu nog, hoewel het Engels koningshuis nu eerder van Duitse komaf is, ze veranderden van naam tijdens de eerste wereldoorlog). Net zoals de familie Mountbatten, een naam die je ook ooit wel eens hebt gehoord, zij veranderden eveneens hun naam van Von Battenberg in Mountbatten. Voor originaliteit : geen prijs zou ik zeggen. Wel, voor de koninklijke familie ging dat van ( en hou je vast): Saksen-Coburg en Gotha naar Windsor, dat oud kasteeltje. It’s all-in the family.
Dus, Charles II nam een architect onder de arm, nu ja dat zouden wij ook doen, en verbouwde Windsor tot een waardig koninklijk verblijf. Sjarelke bracht er véél tijd door, toevallig had Nelleke een stuk grond toegewezen gekregen vlak naast het kasteel. Prompt werd er een landhuis op gebouwd en de tuin grensde aan de tuin van Charelke. Toeval? Geen idee, maar wel gemakkelijk. Aaaah l’amour!
Liefde in tijden van fysica
En l’amour brengt me naar een documentaire van Leo De Bock : “Liefde in tijden van Dementie”. Ik ga kijken op 6 december in de Budascoop in Kortrijk. Denk eraan : een druppel liefde is méér als een oceaan verstand. En deze uitspraak is niet van mij maar van ne véél slimmere vent : Blaise Pascal (1623-1662). Blaise had veel verstand, op zijn zestiende concentreerde hij zich al de projectieve meetkunde; ben ik in mijn humaniora kwaad geweest op die vent! Daarenboven bouwde hij op zijn negentiende een mechanische rekenmachine, in 1642! Kwam er nog bij dat hij ons allen later nog véél méér hoofdbrekens bezorgde in de humaniora in de fysicales met zijn wet : “de druk die op een vloeistof wordt uitgeoefend, plant zich in alle richtingen met dezelfde grootte voort”. Alstublieft. Een beetje zoals Sjarelke, hij plantte zich ook voort, hoewel niet met dezelfde grootte.
Wat hebben we vandaag geleerd?
We leren vooral dat de ene loting de andere niet is, het ene lot brengt je van appelsienenmadam in het bed en de tuinen van de Engelse koning en het andere lot zorgt ervoor dat je van actieve dertiger ( of jonger), veertiger of vijftiger Jongdementie over je heen krijgt. Om het in één woord van Marie Madeleine te zeggen, partner van Eddy en samen zijn ze acteur in het stuk “De Loteling” : klwuèteziekte! En dat perfect Izegems, dat begrepen ze zelfs in Dilbeek tijdens de opvoering aldaar.
Voor verdere opvoeringen van De Loteling kijk je best even op de site van Het Bataljong of Het Ventiel.
Tot in 2020
Zo beste bloglezer dat was het waarschijnlijk voor 2019, tracht iets zinvol te doen in de Warmste Week , prettige feesten en tot in 2020! “Een mooi getal” zou Blaise zeggen, en kijk naar die glimlach op de foto, zo kon mijn leraar wiskunde ook naar mij kijken….
*WTF : voor de oudere lezers : “what the fuck” , zo van : wat is dat nu weer, hoe kan dat nu, in godsnaam, verdomme. Uitdrukking veelal gebruikt door mensen onder de veertig.
Voorbij de stilte 
leuk om te lezen !
LikeLike